Давхар хамаарал гэдэг нь хэн нэгний ааш, авир нєлєєний дор єєрийгєє байлгадєг, тэр хvний зан авирыг хянахыг оролддог нэгэн юм. Аврах, анхаарал тавих, хянах нь тvvний гол зан чанар бєгєєд гомдол, уур уцаар, єєрийгєє буруутгах, ганцаардал нь тvvнийг бас дагалдаж явдаг. /Мелоди Веаттэ/
Ийм хvний хэрэгцээ бол тусламж хэрэгтэй хvн. Тэрээр хамааралтай хvний аврагч нь болдог. Давхар хамааралтан нь олон шалтгааны улмаас асуудалтай хvмvvстэй болон асуудалд єєрийгєє холбодог. /Арчивалд Хард/
Давхар хамааралтай хvн нь бусдад туслах асуудлыг шийдэх, асуудлаас аврахыг єєрийн хариуцлага болгон vvнийг ямар ч балансгvйгээр хийж зvтгэдэг. Хvмvvсийн асуудлыг шийдэж єгснєєр бусдыг аврєх, туслах нь тvvний хэрэгцээ юм. Хvний нэн тэргvvний хэрэгцээ болох хайрлуулах, аюулгvй байх нь хангагдаагvйгээс болж давхар хамаарлын асуудал vvсдэг. Давхар хамаарлын харилцааны гол зорилго нь хайрлагдаагvй, хайрыг авч чадахгvй байгаагєє мэдэрч, тэрхvv мэдрэмжээсээ зугтахын тулд бусдын хайрыг татаж чадахаа харуулах гэсэн арга зам юм. /Пат Спринлэ/
ХЭН ОРТОЖ БОЛОХ ВЭ?Сэтгэл зvйчид архичинд болон тvvний гэр бvлийнхэнд туслах ажил хийж байхдаа Codepen-dency буюу давхар хамаарлын тухай анх 1970-аад оны vеэс мэдэж эхэлсэн байна. Анх архины асуудалтай хvнтэй хамт амьдардаг хvмvvсийг давхар хамааралтай хvмvvс гэж оношилж байсан бол одоо сэтгэл судлаачид болон донтолтын мэргэжилтнvvд "Зєвхєн архины асуудалтай хvмvvстэй цуг амьдарч байгаа хvмvvс бус илvv єргєн хvрээг хамарч байна" гэж vзэх болжээ.
Vvнд:
- Бvх тєрлийн донтой хvмvvстэй хамт амьдарч буй хvн
-Асаргаа сувилгаа шаардлагатай євчтэй хvмvvстэй хамт амьдарч буй хvн
-Сэтгэл зvйн хувьд эрvvл биш хvмvvстэй хамт амьдарч буй хvн
-Давхар хамааралтай хvмvvстэй хамт амьдарч байгаа хvн
-Зарим тєрлийн мэргэжлийн хvмvvст /сэтгэл зvйн зєвлєгч, сувилагч гэх мэт/ давхар хамаарлын зєн чанар байдаг.
Хэдийгээр эцэг эхийн хэн нэг нь архи уудаггvй ч, хатуу хахир зантай бол, мєн гэр бvлийн маргаан ч хvvхдvvдийг давхар хамааралтай болгодог. Тиймээс эрvvл биш гэр бvлд єссєн хvн бvр давхар хамаарлын асуудалтай байх боломжтой гэсэн дvгнэлт єгч болно. Тєгс хvн байдаггvй шиг тєгс гэр бvл байхгvй. Харин давхар хамаарлын асуудал нь хэр их байна вэ л гэдгээрээ ялгаатай.
Судалгаанаас vзэхэд архи, мансууруулах бодисын хамааралд орсон хvнтэй хоёроос доошгvй жил нягт ойр дотно харилцаатай байсан, нєгєє хvндээ хяналттай хандаж байсан хvн давхар хамааралд єртдєг байна.
Давхар хамаарал нь гvн гvнзгий шєрх, хангагдаагvй хайрын хэрэгцээ, хvлээн авагдах хэрэгцээнд суурилсан байдєг ба тухайн хvнийг бусдад таалагдах, бусдаар хvлээн зєвшєєрєгдєх зорилгын тєлєє чиглvvлдэг,
Давхар хамааралтнууд єєрсдийн зvрх сэтгэлийн євдєлтийг багасгаж, vнэ цэнээ олж авахыг хvсдэг. Тэд давхар хамаарлын харилцааны vр дvнд богино хугацаанд шийдэлтэй болдог ч, улам илvv євдєлтийг єєртєє євчирдаг.
А ТЄРЛИЙН ШАРХЭрvvл биш гэр бvл хvний нэн тэргvvний хэрэгцээ болох хайр, найдвартай орчин, хvлээн авалтыг єгч чаддаггvй. Ийм гэр бvлд байх ёсгvй, зvрх сэтгэлийг шархлуулдаг чанарууд байдаг. Хvн хайрласан, хvлээн авсан орчинд зєв єсєж тєлєвшдаг. Эрvvл бус гэр бvлд энэ vндсэн хэрэгцээ хангагдаагvй байдаг тул тэд єєрсдийн хэрэгцээг хангах арга замуудыг хайж эхлэдэг. Зvрх сэтгэлийн євдєлтєє багасгахын тулд, єєрийн vнэ цэнэ, бусадтай харилцах дотно харилцааг олж авахын тулд давхар хамаарлын харилцааг бий болгож эхэлдэг. Ийм гэр бvлд энэ хэрэгцээг хангах эх сурвалж байдаггvй.
Б ТЄРЛИЙН ШАРХ:Бие махбодийн хvчирхийлэл, бэлгийн хvчирхийлэл, хэл амаараа хvчирхийлэх, хаягдах, орхигдох, хайртай хvнээ алдах гэх мэт амьдралд байх ёсгvй муу муухай зvйлс амьдралд тохиолдох нь зvрх сэтгэлийн шархлуулдаг. Б тєрлийн шарх нь хvний амьдралд хvнд хохирол учруулж, хувь хvний "Би хэн бэ" гэдэг тодорхойлолтыг эвдэж, ичгvvр, єєрийгєє буруутгах буруутгалыг мэдэрч, давхар ха-маарлын харилцааг хєгжvvлдэг.
Давхар хамаарлын шинж тэмдгvvд1, Єєртєє зєв vнэлгээ єгч чаддаггvй
Єєрєє єєрийгєє эрvvлээр vнэлэх гэдэг хvний хувьд "Би vнэ цэнэтэй" гэсэн мэдрэмжийг мэдрэх явдал юм. Єєрийгєє vнэлэх vнэлгээ хувь хvний єєрийнх нь дотроос гарч хvмvvстэй харилцах харилцаанд нєлєєлдєг. Давхар хамааралтан єєрийгєє vнэлэх vнэлгээнд асуудалтай байдаг ба хоёр тєрлийн туйлд байдаг. Єєрийгєє vнэлэх vнэлгээ маш доогуур буюу бараг байхгvй, тэд маш сул, уяхан, бусдаас маш их хамааралтай. Эсвэл бардам, єєрийгєє єргємжилдєг. бусдаас илvv харагдахыг оролдож, хиймэл хvч чадал, хатуу байдаг. Тэд тєгс харагдахыг хvсдэг ба єєрсдийн хэрэгцээг хvмvvст xapyyлах дургvй, бие даасан, бvх зvйлийг хянахыг хvсдэг.
2. Давхар хамааралтан эрvvл хил хязгаарыг тогтооход хэцvv байдаг.
Эрvvл бус гэр бvлд єссєн хvмvvс хил хязгаарын асуудалтай байдаг. Давхар хамааралтан єєрийгєє хамгаалах хил хязгаар байдаггvйгээс гадна бусад хvмvvс тvvнтэй хил хязгаар тогтоох эрхтэй, ёстой болохыг мэддэггvй, Тиймээс ч давхар хамааралтан єєрийгєє зvй бус зvйл хийж байгаа гэдгээ vл анзааран, єєрийн vл vзэгдэх хил хязгаараа бусдын хил хязгаар дотор байгуулдаг. /Бусдын хариуцлагыг vvрэх гэх мэт/
3. Єєрийн бодит байдлыг хvлээн авдаггvй
Тэд єєрсдийгєє "Би хэн бэ" гэдгийг мэддэггvй нь єєрийн бодит байдлыг хvлээн авч бодит байдалдаа байхад хvндрэл учруулдаг. Єєрийнхєєрєє байхад єєрсдийн бодит байдлыг мэдэж, хvлээн зєвшєєрч чаддаг байх ёстой.
ДАВХАР ХАМААРАЛТАЙ ХVНИЙ ДОТООД БАЙДАЛ-Єєрийгєє vнэ цэнэгvй гэдэг итгэсэн байдаг. Хийж байгаа vйлдлvvд нь албадмал байдаг, Єєрийнхєє хийх дургvй юмыг хvртэл хийдэг. Тухайлбал хэн нэгэнд vнэхээр гомдон, тvvнтэй ярихыг хvсэхгvй байсан ч юу ч болоогvй юм шиг дvр эсгэж, тvvнтэй инээж, хєгжилтэйгєєр харилцах, Хэрэв хэн нэгэн тvvнийг єєрт туслахыг хvсэх vед єєрєє завгvй байсан ч зєвшєєрдєг, Гэвч дотроо дурамжхан байдаг.
- Бусдыг vргэлж хянадаг:Баланс байхгvй болсон байдаг. Хvнийг єєрийн амьдралаараа байхыг биш харин тvvнийг хянах гэж улайрдаг. Бусдыг єєрийнхєє хvслээр байлгах гэж оролддог. Хувь хvний ялгаатай байдлыг хvлээн зєвшєєрдєггvй. Зєвхєн минийх л зєв гэж тулган, тухайн хv¬ний бодол санаа, vйлдэлийг vл тоомсорлодог,
- Ширvvн тушаасан хэлбэрээр хянах:"Ингэх ёстой", "Зєвхєн энэ л зєв" "Vvнийг хий, хэрэв хийхгvй гэвэл ингэнэ" /шийтгэл/ гэх мэтээр тулга¬сам vгсийг их хэрэглэдэг.
Hєгєє хvнийхээ зан чанарыг ашиглан хянах: Урамшуулахад амархан баярладаг бол тэр хvнийг урамшуулж байгаад єєрийнхєєрєє байлгах, Vvнийг бид заль гэж нэрлэдэг.
Сул дорой байдлаараа хянах: Бусдыг хянахын тулд уйлах, гомдлох, єрєвдєлтэй мэт дvр эсгэх,
Маш их ууртай:Аливааг эвээр биш уураар шийдэх гэж оролддог.
-Хувь хvний байдалтай хэтэрхий хутгалдсан.
Хувь хvн болгонд байх ёстой хил хязгаарыг зєрчдєг. Жишээ, зэж нь насанд хvрсэн хvvгийнхээ юу хийхийг зааж, ємнєєс нь асуудлыг шийдвэрлэх. Энэ vйлдлээ тайлбарлахдаа би чиний тєлєє vvнийг хийж бай¬на гэж хэлдэг.
-Єєртєє бус бусдад анхаарал тавих.Миний vнэ цэнэ, хэн бэ гэдэг нь хамаагvй бусад хvмvvст л таалагдах ёстой гэж боддог. Жишээ нь, би тvvнд туслах юм бол тэр намайг vнэлнэ гэж боддог. Тvvний vйлдлийн гол шалтгаан нь хvнд таалагдан, тэр хvний хувьд vнэ цэнэтэй нэгэн болохын тулд байдаг.
-Бусдын мэдрэмжээр удирдуулах:Харилцаж байгаа нєгєє хvний мэдрэмжийн дагуу хариу vйлдэл vзvvлдэг. Жишээ, нєхєр ууртай байвал уурлах ямар ч шалтгаан байхгvй байсан ч уур хvрэх, хэрэв тэр баяртай байвал дагаад баярлах. Ер нь хамт байгаа хэн нэгний мэдрэмжийг дагах юм.
